Een sterke organisatie heeft een organisatiestructuur- en cultuur die bij haar missie en kerntaak past. Zo worden organisaties als fabrikanten en specialistische bedrijven doorgaans gekenmerkt door strakke procedures en protocollen. Dergelijke hiërarchische organisaties zijn gebaat bij een hoge mate van controleerbaarheid. Aan de andere kant van het spectrum bevindt zich de zelfsturende organisatie. De term “zelfsturend” horen we de laatste jaren steeds meer. Zelfsturende organisatie mandateren verantwoordelijkheid zo laag mogelijk in de organisatie om zo middels korte lijnen en veel vrijheid goede resultaten te boeken. Een mooi voorbeeld van het laatste is Buurtzorg Nederland die haar waarden en opvattingen over goede zorg als vertrekpunt heeft genomen in haar wijze van organiseren. De organisatie kiest ervoor de regie over het werkproces weer te leggen bij de afzonderlijke teams van buurtverpleegkundigen. De organisatie zag dat deze mate van zelfregie zorgde voor meer toewijding en ‘eigenaarschap’ bij de medewerkers.
We constateren in ons werk dat het belangrijk is voor organisaties die zelfsturing ambiëren om zich af te vragen welke mate van zelfsturing past bij de organisatie en haar missie. De vorm van de organisatie is immers nog altijd het middel en niet het doel. Zelfsturing “for the sake of” zelfsturing kan falen omdat de structuur niet op maat gemaakt is voor de organisatie. Een organisatie kan ook faciliterend te werk gaan. Faciliterende organisaties bevinden zich op het continuüm van zelfsturing maar kennen wel een bepaalde mate van sturing van bovenaf. De professionals vormen nog altijd het vertrekpunt maar worden gefaciliteerd door andere onderdelen of lagen van de organisatie zodat kennisdeling en kwaliteit goed zijn geborgd.
Volgens de Melker & Partners begint het nadenken over de organisatiestructuur bij de vraag: waartoe is de organisatie op aard? Wat is de onderscheidende waarde van de organisatie? dMP gaat samen met de organisatie aan de slag met deze vraag. Ook worden de interne en externe drijfveren voor organisatieontwikkeling boven tafel gehaald en worden de behoeften en wensen ten aanzien van organiseren in kaart gebracht. Al deze informatie vormt de basis voor brainstorming over de best passende organisatievorm- en structuur.